Maze iminsi nkurikirana intambara z’amagambo  akarishye acicikana kuli Internet nkibaza niba tutarimo gusubira mu bihe twanyuzemo mu myaka ya 90. Ujanishije ibivugwa kuli FDU n’ibivugwa muli iyi minsi ku butegetsi bwa Kagame bwuduhejeje imahanga, wasanga  FDU ariyo yibasiwe cyane kurusha Kagame. Nkaba ari aha mvuga nti birabe ibyuya, kuko  ntaho twaba tujya.

Birumvikana ko ibivugwa kuli Internet bitagomba kwibagiza ko kenshi ari abantu bamwe bihinduranya  kugirango rubanda ikeke ko ari igitekerezo cya benshi. Nongere nshimire abarwanashyaka nyabo ba FDU bakomeje kwima amatwi  ayo  magambo.

Imbarutso y’iyi ntambara y’amagambo yabaye icyemezo FDU yafashe cyo kutajya mu myigaragambyo y’i Paris. Sinatinya kuvuga  ariko ko ari n’urwitwazo ku bari basangaywe amasinde n’ishyaka.

Bamwe bati wavugira abanyarwanda ute utemera itariki ya 6 avril, abandi bati basigaye bari mu kwaha kwa RNC. Nyamara bamwe mu bakwiza ayo magambo bakanyura ku ruhande bakabwira RNC ngo nive mu kwaha kwa FDU ize i Paris.

Abandi bati FDU iri mukubuza abantu kujya muli iyo myigaragambyo. Hari n’abagaciye bati FDU ntabwo ikunda abatikiriye muli iyo ndege kubera aho bavuka. Ni agahoma munwa. Nkaba ntazinduwe no guterana amagambo n’abo bantu kuko twahisemo ibikorwa, urubuga rw’amagambo tukarurekera abarushaka. Nzinduwe no gusobanurira ababyifuza aho duhagaze.

Igitekerezo cya mbere cy’iyo myigaragambyo cyavutse na rapport itarasakara hanze. Abagize icyo gitekerezo bifashishaga ibyo ibinyamakuru byari byanditse. Aho rapport isohokeye mwabonye ko ntaho yari ihuriye n’ibyanditswe. Twabanje kuvuga ko tutakwigaragambiriza rapport itaraboneka ngo tuyisome birambuye, hato tutajya kurya amagambo. Twanasabye ko hari ibindi byagombye kubahirizwa mu mitegurire y’iyo nama. Ibyifuzo byacu  ntibyubahirijwe, ahubwo hakurikiye amagambo n’impuha.

Ibivugwa muli iyo rapport rero biraduhangayikishije ababivuga ukundi ni ababeshyi. Gusa twahisemo ubundi buryo bwo ku byerekana kandi ni uburenganzira bwacu, kereka niba abakwirakwiza ibinyoma bashaka ko twese dutekereza kimwe. Twaba dusubiye inyuma  igihe duharanira ko haba diversité d’opinions.

Ikindi kintu cyagaragaye n’imihindurire ya buri kanya y’inshingano y’iyo nama. Abayiteguye barabanje bati tuzamagana iriya rapport. Aho twababwiye ko iriya rapport atari iy’umucamanza, ko ari iy’aba techniciens  umucamanza yashyikirije ababurana, kugirango bagire icyo bayivugaho.  Ikindi kandi mu muco w’i Burayi turi, kwigaragambya ku bucamanza birebeka nko kuka igitutu ubucamanza. Iyo utishimye imikirize y’urubanza  ntujya mu mihanda ujya mu rukiko rwisumbuye. Turatanga iyihe sura twamagana ubucamanza turimo gusaba kuturenganura mu zindi manza ? Arusha babaye imanza nyinshi tutishimiye imikirize. Aho kubyamagana muri ayo magambo ahubwo twakomeje gusaba ko urukiko rwakurikirana abandi bakekwaho ibyaha.

Byageze aho abategura iyo nama bahinduye bati noneho ni ukwibuka itariki ya 6. Nta gisobanuro twigeze tubona kuri iryo hinduka ry’ikigamijwe, kuko iyo usomye amatangazo yahise utabona neza impamvu ibyari kwamagana rapport  bivuyemo urwibutso. Byaba se mama ari ugushaka kuburizamo urwibutso FDU na RNC byateganyaga ?

Ibyo aribyo byose kutifatanya n’abazajya i Paris ntibyatubujije gutanga umusanzu wacu mu kwerekana ko iyo rapport ibogamye. Nyuma y’aho itangarijwe, FDU yabaye mu bambere mukugaragaza ko itayishimye binyuze mu itangazo. Twasezeranye ko tuzashyikiriza umucamanza ibitekerezo byacu mu nyandiko. Twarabikoze ndetse ababa batarabonye inyandiko yacu nayibagezaho. Ntabwo twariye amagambo muri iyo nyandiko.

Barongera bati FDU ntiyemera itariki ya 6 Mata. Uretse kuraguza umutwe kw’abatera bakiyikiriza, sinzi aho bavana iyi mvugo. Ese indi myaka ko ntabyo bavugaga ko tutigeze tujyayo nk’ishyaka ? FDU ntabwo ishinzwe kwandika amateka kandi nkeka ko n’abavuga ayo magambo ari uko. Twemera,  kandi ntituri twenyine, ko ihanurwa ry’indege ya président Habyarimana ariyo yabaye imbarutso ya génocide kandi ntitwahwemye, haba mu nyandiko, haba mu mvugo gusaba ko abakoze ayo mahano babiryozwa. Ndetse benshi muri twe banatanze ubuhamya mu bucamnaza. Ibindi byose ni ugupapira kw’abashaka impamvu yo kudusesereza kubera inyugu za politiki.

Twifatanyije kandi mu kababaro n’imiryango y’abatikiriye muli iryo hanurwa ry’indege. Kabone niyo waba utaremeraga Habyarimana, mu kinyarwanda baca umugani ngo inkoni ikubise mukeba uyirenza urugo. Tudashatse kumenya iby’urupfu rwe byaba bivuga ko twemera iyo nzira yo kumena amaraso kugira ngo ubutegetsi buhinduke. Gusa sinkeka ko abazaba bari i Paris hari icyo baturusha muli iyo compassion.

Ikindi giteye impungenge ngo nta kuntu wavugira abanyarwanda utagiye kwifatanya n’abandi i Paris. Hari igihe bamwe bibeshya ko bahagarariye u Rwanda rwose, bibereye mu ma salon yabo cyangwa kuri Internet. Abayarwanda benshi tuzi aho bari. Ndetse twabaye ku isonga mukubasanga i Rwanda kugirango dufatanye nabo urugambwa rwo kwibohoza igitugu. Twiyemeje guhuza abanyarwanda aho kubatanya. Niyo mpamvu twemera ko aho kugirango buri wese yibuke mu nguni ye, twari dukwiye kwibukira hamwe ku itariki twakumvikana ho twese, abahutu n’abatutsi. U Rwanda duharanira gusubiramo rurimo amoko yose, niba twemera ko rugomba guhinduka, ruzahinduka buri muntu yumva akababaro k’undi. Ntiruzahinduka buri buntu yigunga ukwe. Tuzakomeza iyo nzira kugeza igihe bizagaragara ko twibeshye.

Ngo twaba tubuza abantu kujya i Paris.  Muri fundraising y’ubushize, jyewe ubwanjye navugiye i Bruxelles mu ruhame ko uwifuza kujya i Paris ntawe tuzatangira. Ese ubundi uretse kuduharabika tubifitiye ubushobozi ? Niba duharanira ukwishyira ukizana mu Rwanda, ntibyakumvikana ko mu ishyaka ndani twahatira abantu gukora icyo badashaka. Icyo twavuze kandi dushimangira, ni uko tutazajya i Paris nk’ishyaka kubera impamvu nasobanuye hejuru. Ibyo gukangisha abantu ngo nutaza i Paris biraba bigaragaye ko utemera italiki ya 6 Mata, ko utinya kuvugira abahutu cyangwa se ko uri mu kwaha kw’abatutsi, tubifata nk’iterabwoba. Igihe cyose tuzaba twifata gutyo nkeka ko ntaho twaba tujya.

Nkaba ndangiza mbasaha ko aho gukwirakwiza amagambo adafite ishingiro, ababishoboye twahurira i Bruxelles taliki ya 31 mars tukajya impaka zubaka imbona nkubone, mu bwubahane, nta gitugu.

Joseph BUKEYE